Dmitri Sjostakovitsj, eeuwige twijfelaar en componist

Claudine
1 reactie(s)
Dmitri Sjostakovitsj, eeuwige twijfelaar en componist

Tekst Claudine - Foto Manuel Nägeli

Het bijzonder intrigerende boek “Het tumult van de tijd”  van Julian Barnes over de pianist en componist Dmitri  Sjostakovitsj  maakte mij  enorm nieuwsgierig naar wat de belaagde man zoal gecomponeerd had.

Gewoonlijk belandt men via de muziek bij de componist; hier leidde een bij toeval ontdekt boek over de componist me naar zijn muziek.

Sjostakovitsj staat geboekstaafd als muzikaal wonderkind en begaafd pianist. Evenwel was de man zijn hele leven afhankelijk van de goed- of de afkeuring van zijn werken door Jozef Stalin en/of van het communistische Sovjetregime. De eerste serieuze aanval die op hem werd gericht was het artikel “Chaos in plaats van muziek” van 28 januari 1936 in de Sovjetkrant Pravda. Deze kritiek op zijn opera “Lady Macbeth uit het district Mtsensk” kwam er nadat Stalin het werk met de grond gelijk maakte. Voortaan zou hij schrijven onder het juk van censuur.
Zijn 5de symfonie,“het antwoord van een Sovjetartiest op gerechtvaardigde kritiek”,  redde hem van deportatie en de dood.  Hierover zei hij later "Het is alsof iemand je met een stok slaat en zegt "het is jouw taak om vreugde te brengen, het is jouw taak om vreugde te brengen", en je staat op, kreunend, en zegt "het is mijn taak om vreugde te brengen, het is mijn taak om vreugde te brengen!". Deze symfonie is nog steeds een van zijn meest gespeelde en gewaardeerde. Waar diverse tijdgenoten uitweken naar vooral de Verenigde Staten, bleef Sjostakovitsj zijn leven lang in de Sovjetrepubliek wonen.

Het boek “Het tumult van de tijd” vangt aan eind jaren dertig, wanneer de jonge aanstormende componist en toegewijde huisvader met een ingepakt koffertje bij de lift van een flatgebouw in Leningrad staat. Hij wacht er de hele nacht, nachtenlang, in de overtuiging dat hij opgepakt zal worden en afgevoerd naar het Grote Huis vanwaar men nooit terugkeert. Zijn familie wil hij dit beeld besparen, vandaar dat hij wakker naast de lift waakt. Er volgt een pakkend verhaal over de botsing tussen Kunst en Macht en de compromissen die de kunstenaar moet aangaan.

Van Dmitri Sjostakovitsj is vooral de Jazzsuite, wals n°2 bekend. Die wals leunt aan bij de Weense componisten, is toegankelijk en populair, en hij staat op n° 30 in de Klara top 100.
De uitvoering met een flashmob in het luchthavengebouw van Boekarest, gratis en voor het volk past perfect in de communistische filosofie.