Weinig mensen begrijpen waarom kunstenaars hun werk maken, laat staan dat ze het werk zelf begrijpen. In Vincent legt Don McLean de ziel bloot van Vincent van Gogh, de getormenteerde negentiende-eeuwse Nederlandse schilder.
Miskenning, dat is wat Don McLean gemeen had met Vincent van Gogh toen hij begin jaren 1970 het nummer schreef over de vandaag wellicht meest beroemde schilder ooit. Van Gogh wordt vaak weggezet als de gekke kunstenaar die om een onbegrijpelijke reden ooit een stuk van zijn linkeroor sneed. Dat er nu miljoenen neergeteld worden voor zijn schilderijen is op z’n minst triestig, want de kunstenaar kon nauwelijks overleven ware het niet dat zijn broer Theo hem financieel steunde. Niettegenstaande alle inspanningen en kennissen in de kunstwereld van Theo, verkocht Vincent tijdens zijn leven nauwelijks één schilderij. Bij een tentoonstelling in Brussel begin 1890, georganiseerd door Les XX, een post-impressionistische kunstkring, kocht Anna Boch, zelf schilder, het kleine schilderijtje De rode wijngaard voor 400 Franse frank. Don McLean moet zich verwant gevoeld hebben met Vincent. Toen hij in 1969 zijn album Tapestry wou uitbrengen werd hij afgewezen door 72 labels, tot eindelijk de kleine studio Mediarts de sprong met hem waagde.
Dit eerste album van de singer-songwriter werd geen financieel succes, hoewel het album in het folk circuit geapprecieerd werd. Mediarts werd kort nadien overgenomen door United Artists Records en het is dit grotere label dat voor het uitbrengen van zijn tweede album American Pie zorgde. Met de titelsong en het lied Vincent werd Don McLean een internationale ster. Dit album gaat over externe en interne gebeurtenissen in het leven van de artiest.
In zijn lyrics vertrekt Don McLean van de observatie van het schilderij, Sterrennacht, dat hangt in het Museum of Modern Art, New York. De donkere blauwe en grijze tinten contrasteren met de zonnige zomerdag buiten en dwingen zijn denken van het schilderij naar zijn eigen innerlijke. Het lijkt voor hem alsof Vincent de enige is die de duistere kant van zijn ziel kan begrijpen. De schaduwen op de heuvels, de bomen, narcissen, de wind en de winterkou kon Van Gogh weergeven op het witte linnen doek. Nu, op dit moment in zijn leven, begrijpt Don McLean de boodschap van Vincent, hoe deze leed door zijn ziekte, zijn miskenning, hoe hij zichzelf wou bevrijden, maar op tegenstand stuitte, de mensen wilden niet naar hem luisteren (hier refereert hij wellicht naar de poging van Vincent om in de Borinage als predikant het leven van de arbeiders te verlichten), ze konden niet naar hem luisteren. De zanger wenst, hoopt dat ze nu misschien zullen luisteren. Hij verwijst naar de zonnebloemen, de kolkende wolken in een violette waas die weerspiegelen in de blauwe ogen van Vincent. De kleuren veranderen van toon, morgenvelden met koren, verweerde gezichten vertrokken van pijn worden gestreeld door het penseel van Van Gogh. De mensen konden niet houden van Vincent, maar hij hield wel van hen en wanneer de hoop op beterschap of genezing hem ontglipte benam hij zich het leven zoals geliefden soms doen. De zanger had hem kunnen vertellen dat de wereld niet gemaakt was voor iemand zo mooi als Vincent.
Nu hangen zijn schilderijen van landschappen en portretten in musea over de hele wereld. Hoofden zonder lijsten (posters) hangen op naamloze muren (niet bij de mensen thuis voor wie Vincent ze ooit schilderde), zijn zelfportretten bekijken de wereld en worden bekeken en we kunnen hem en de andere geportretteerden niet vergeten: de vreemden die hij ontmoette, de gekwetste mannen in lompen. De symboliek van de zilveren doorn aan de rode roos die vertrappeld en gebroken ligt op de maagdelijke sneeuw moeten we wellicht interpreteren als de geestelijke liefde van Vincent voor de mens die niet aanvaard werd. Nu denkt Don McLean dat hij weet wat Vincent wou zeggen in zijn werk, hoe hij leed onder zijn ziekte, hoe hij probeerde zich te bevrijden, maar hoe niemand wilde luisteren, hoe sommigen nog niet willen luisteren en het misschien nooit zullen willen doen. Zo eindigt het lied met een negatieve, eerder deprimerende visie op de mensheid.
Don McLean zelf is een sociaal geëngageerd, milieubewust en katholiek zanger en dat heeft hij tijdens zijn hele leven oprecht willen uitdragen door mee te werken aan acties voor het milieu en voor daklozen. Na de schandalen rond pedofilie in de kerk nam hij afstand van het katholicisme. Het is in dit sociaal geëngageerd, gelovig en kunstenaar zijn dat hij aansluiting vond bij de figuur van Vincent van Gogh.
Geniet van Don McLeans poëtische visie op Vincent van Gogh en geniet van zijn stem, volgens Roy Orbison ‘The Voice of the Century’, de twintigste eeuw wel te verstaan.