Zomeravonden als deze van de laatste weken nodigen uit tot een wandeling. Het lichte briesje verdrijft de schroeiende hitte van de dag en geeft je de kans om de hersenspinsels en de drukte van de dag van je af te zetten. Al kuierend kom je zo gebouwen en tuinen tegen, versierd met verrassende kunstwerken. De bloemen mogen dan verwelkt zijn, kunst trotseert de droogte.
Zo zag ik op een wandeling door de dorpskom in de Dekenijstraat en de Schoolstraat sgraffiti op de gevels van respectievelijk de oude Parochiale Kring en Brasserie Sebastiaan.
Graffiti is Italiaans voor ‘ingekraste tekeningen’ en is de meervoudsvorm van graffito. Sgraffito, met de letter ‘s’ ervoor, komt van het Italiaanse werkwoord sgraffiare, dat ‘krabben’ betekent. Het verwijst naar een decoratieve muurtechniek waarbij men een donkere pleisterlaag (doorgaans zwart, roestbruin of grijs) met een lichtgekleurde pleisterlaag bedekt; door de bovenste, nog niet verharde laag weg te nemen, volgens een vooraf bepaald grafisch ontwerp ontstaat een verdiepte tekening; de lichtgekleurde pleisterlaag kan bovendien gekleurd worden ‘al fresco’ (‘op de verse pleister’) of ‘al secco’ (‘op de droge pleister’).
Graffiti zijn van alle tijden en dateren al uit de oertijd, de sgraffititechniek is recenter. Een prachtig voorbeeld vinden we als fries van het Museum voor Schone Kunsten in Gent, een gebouw dat dateert uit 1900-1904, uitgebreid in 1913. De fries werd uitgevoerd naar kartons van Jean Delvin en sluit qua stijl aan bij de Art Nouveau. Na de Tweede Wereldoorlog lijkt er een heropleving van de techniek in een modernere vormgeving.
Het gebouw van de Parochiale Kring in de Dekenijstraat, dat in heel slechte staat is en aan restauratie toe is, huisvest voorlopig nog Jeugdhuis Lodejo, in afwachting van de nieuwe lokalen. Een deel van het opschrift Parochie Kring Sint-Niklaas wordt nu bedekt door borden met de verwijzing naar de huidige functie. Je herkent wel nog de figuur van de heilige die volgens de overlevering kinderen redde uit de pekelton van een slager die het niet zo nauw nam met de herkomst van het vlees dat hij verkocht. De gevel is bezet in een laag grijs. De lijnen zijn uitgevoerd in een rozerode en zwarte kleur. De lijnvoering is modern. De figuur van de sint is indrukwekkend verlengd en domineert daardoor de gevel. Voorlopig kon ik nergens achterhalen wie de sgraffito ontwierp of wie ze uitvoerde.
In de Schoolstraat op huisnummer 66 staat op een hoekperceel de afspanning Brasserie Sebastiaan. De naam van de zaak verwijst nog altijd naar de schuttersgilde die daar ooit oefende in het schieten met pijl en boog op de staande wip. De schuttersgilden waren traditioneel verbonden met een herberg, zo ook hier en de herberg gebruikte dan ook de afbeelding in sgraffito om te verwijzen naar de ernaast liggende activiteit. Twee naar elkaar toe gerichte figuren, mannen, symboliseren dit: rechts een man met pijl en boog en links een man met de bierkan en pint in de hand. De schuttersgilde verhuisde ondertussen naar de sportterreinen in de Bosdreef.
Bij de laatste overname van de zaak werd de gevel in een trendy donkergrijs geverfd, waardoor de oorspronkelijke afbeelding zo niet verdween, dan toch minder duidelijk zichtbaar werd. De huidige eigenaar had geen idee van de waarde van de afbeelding en kreeg, naar eigen zeggen, van de bevoegde gemeentelijke dienst groen licht om de gevel in een uniforme kleur te steken. Ook hier zijn geen sporen te vinden van de ontwerper of uitvoerder. Ook binnen vind je sgraffiti.
Wie wel meent informatie te hebben over ontwerper of uitvoerder van de betreffende sgraffiti, meld dit aan info@lochristinaar.com . Ondertussen hopen we op nog mooie zomeravonden voor verdere kunstzinnige ontdekkingen in de voortuinen en op de gevels van ons dorp.
Koen Buysse (brasserie Sebastiaan) stelde foto's ter beschikking bij dit artikel.
Update 21/8: Werken aan de gevel van de Kring dor mozaïste Bearaztto Basilio – Krommen Elleboog 15 Gent in de periode 1955-1956 (informatie Parochiaal Archief)