De belangrijkste doodsoorzaak in België wordt dementie. In de zomer van 2022 was er (over)sterfte door de hittegolf en Covid 19.
Tussen 2004 en 2019 klom dementie (onder andere veroorzaakt door de ziekte van Alzheimer) geleidelijk aan op tot de belangrijkste doodsoorzaak in België. Dat blijkt uit nieuwe analyses van gezondheidsinstituut Sciensano. De opmars van dementie komt vooral omdat de overlijdens door hart- en vaatziekten, historisch veruit de belangrijkste doodsoorzaak in België, jaar na jaar dalen.
Sciensano analyseerde de sterftecertificaten verzameld door statistiekbureau Statbel, en deelde alle overlijdens in volgens 130 unieke doodsoorzaken. De gedetailleerde analyses laten toe om vergelijkingen te maken over tijd, leeftijd, geslacht, en provincie. In 2019, het laatste jaar waarvoor ze schattingen konden maken, waren coronaire hartziekte en dementie de belangrijkste doodsoorzaken in België. Elke van beide was verantwoordelijk voor zo’n 9% van alle overlijdens. Beroerte en longkanker stonden op een gedeelde derde en vierde plaats, met elk een aandeel van ongeveer 7% van alle overlijdens. Deze rangschikking verschilt sterk van die uit 2004, waar coronaire hartziekte en beroerte nog aanleiding gaven tot respectievelijk 15% en 10% van alle overlijdens, en dementie slechts een aandeel van 5% vertegenwoordigde.
Belangrijke verschillen tussen mannen en vrouwen
De nationale cijfers verbergen echter een aantal belangrijke verschillen tussen mannen en vrouwen. Bij mannen staan coronaire hartziekte en longkanker nog stevig aan de top, met een aandeel van respectievelijk 10% en 9% van alle overlijdens. Slechts 6% van de mannen overlijdt aan dementie. Bij vrouwen is dementie daarentegen al sinds 2013 de belangrijkste doodsoorzaak. In 2019 waren bijna 12% van alle overlijdens bij vrouwen te wijten aan dementie, tegenover 8% door coronaire hartziekte en beroerte. Specifiek bij vrouwen kent ook de longkankersterfte nog steeds een stijgende trend, wat de nodige aandacht verdient.
(Over)sterfte in de zomer van 2022
De zomer van 2022 was zeer warm, waarbij de waarschuwingsfase van het hitteplan liefst 4 keer werd geactiveerd. Sciensano stelde de voorbije zomer een aanzienlijke oversterfte vast, met grote verschillen volgens geslacht en leeftijd. De oversterfte trof voornamelijk vrouwen vanaf 85 jaar. Over de hele zomer en alle doodsoorzaken samen beschouwd, waren er 2.291 bijkomende overlijdens, hetzij 5,7% meer dan voorspeld door de Belgian Mortality Monitoring. Dit is de hoogste oversterfte van de voorbije 20 zomers. Naast de hitte bleef ook COVID-19 slachtoffers eisen met 1.098 sterfgevallen tijdens de zomer. De COVID-19-overlijdens alleen verklaren duidelijk niet alleen de oversterfte.
In de zomer van 2022 is in ons land 4 keer de waarschuwingsfase van het Ozon- en hitteplan geactiveerd van dat was van 15 tot en met 18 juni, van 14 tot en met 20 juli, van 6 tot en met 17 augustus en tenslotte van 22 tot en met 26 augustus. Lange periodes van hitte (en de dagen erna) worden over het algemeen gekenmerkt door oversterfte. Hoewel Sciensano via de Belgian Mortality Monitoring (het project Be-MOMO) geen oorzakelijke verbanden legt, is het samenvallen van de oversterfte met hitte- en ozonpieken een terugkerende vaststelling.
(Bron: Statbel – Sciensano)