Vrijheidsbomen in Zaffelare, Zeveneken en Beervelde

Jean Marie
0 reactie(s)
vrijheidsboom Beervelde

Ook in onze contreien werden vredes- of vrijheidsbomen (her)aangeplant, gekapt, gerooid en vernield. Er blijven er momenteel nog twee bewaard.

Vorig jaar kwam van Joke Charles, groenpolencoördinator van de Groendienst van de stad Gent, de vraag naar informatie over vredesbomen, ook wel eens vrijheidsbomen of herdenkingsbomen genoemd. Dit jaar is het immers 100 jaar geleden dat de vrede getekend werd na de Eerste Wereldoorlog. De Vlaamse regering wenst in 2018 te weten waar in ons land vredesbomen werden geplant om de bevrijding van zowel WO I als van WO II te herdenken. Zowel de plaats van de verdwenen als de nog bestaande herdenkingsbomen wilt men in kaart brengen. De groendienst had weet van een ooit geplante boom op de Botermarkt en op de Lindenlei, maar vermoedt dat er meer waren.

Als men begint rond te kijken naar vele grote, ongeveer 100-jarige, bomen valt er één feit direct op: Zowat nergens hangt of staat er nog een bord met de mededeling waarom deze boom ooit werd geplant.

Een eerste tip voor de dienst die dergelijke bomen wilt planten of terug in de kijker wil zetten is: zorg voor een duurzaam, leesbaar en zichtbaar bord, als informatie voor de ‘nieuwsgierige’ passant. Uiteraard is er dankzij een latere publicatie ook meer kans dat men die informatie zal terugvinden.

Toen onze zoektocht begon, vonden we alras in het Gentse, maar ook in ons werkgebied diverse sporen van herdenkingsbomen, sommige zijn meer dan 100 jaar geleden geplant, maar bij een volgende bezetting gerooid en bij de eerstvolgende bevrijding terug geplant…

Lees even mee in onze chronologische lijst van wat we vonden betreffende een herinneringsboom:

Gent

Op 25 november 1792 werd te Gent op de Vrijdagmarkt een nog ‘levende’ Vrijheidsboom met veel vertoon geplant, verordening -Wereldlijk gezag- Gent 92/11/24. Voorheen werden er meestal wortelloze bomen gezet waaraan de bladloze takken werden versierd. Deze Vrijheidsboom werd geplant in aanwezigheid van het Franse bezettingsleger en kwam naast de sokkel van het verwijderde standbeeld van Keizer Karel. De boom, symbool van de Franse Vrijheid, maar waar de tegenstanders soms werden aan opgehangen, werd enkele maanden later door de Oostenrijkers vernietigd, doch bij de tweede Franse inval teruggezet.

Zeveneken

Op 1 december 1792 werd in Zeveneken door soldaten voor de schandpaal een populier geplant als Vrijheidsboom. Op 13 december werd, nadat de laatste fundamenten van de schandpaal uitgetrokken waren en de eerder geplante populier verwijderd was, in aanwezigheid van 7 vertegenwoordigers van de ‘nieuwe orde’ een eik geplant met in de top een roede, die een teken is van de rechterlijke macht.

Op 29 maart 1793 werd in de namiddag de boom uitgedaan. Hergroeperende Franse troepen, op de vlucht na de Tweede slag van Neerwinden - Vlaams-Brabant van 18 maart 1793, werden in Zeveneken terug aangevallen door keizerlijke huzaren (van het Oostenrijkse leger). Op 20 maart 1795 werd voor de  kerk van Zeveneken terug een populier geplant als nu bekroond met ene roode hoed’.Na de Slag bij Fleurus - Henegouwen die op 26 juni 1794, gewonnen werd door de Fransen, hadden de Oostenrijkers de Nederlanden definitief opgegeven.

Op 21 maart 1796 werd te Zeveneken met tromgeroffel, onder het luiden van de klokken en in aanwezigheid van een 'wacht' soldaten, een eik geplant en hebben enkele personen rond de nieuwe Vrijheidsboom gedanst.

Op 5 april 1796 werd terug in Zeveneken naast de eerder geplante boom weer ‘eenen eeken vrijboom geplant met het bywesen van eene wagt soldaeten onder het luiden van de klokken en geschut van fusikken van de soldaten en het rond dansen van de wet.’

Op 24 oktober 1798 hebben opstandelingen in Zeveneken een Vrijheidsboom omgehakt.

Na de Franse nederlaag toegebracht door de Oostenrijkse generaal Clerfayt verlieten op 29 maart 1793 de Franse troepen Gent. Dezelfde dag werden de vrijheidsbomen in Gent afgerukt.

- Tijdens de nacht van 15 op 16 juni 1799 werd in het dorp Zeveneken een nieuwe Vrijheidsboom geplant. Op 9 april 1800 hebben de Fransen deze omgehakt gevonden en onmiddellijk een nieuwe geplant. Als strafmaatregel werden 12 Franse soldaten in Zeveneken ingekwartierd.

Oostakker

Op 9 oktober 1801 werd onder klokkengelui en begeleid door kanonsalvo’s een kastanjeboom geplant op de markt van Oostakker. Hij staat nu tussen het op 18 april 1920 ingehuldigde Oorlogsmonument voor de gesneuvelden en de kiosk die in 1898 geplaatst werd.

Gent

Op 24 maart 1831 werd in aanwezigheid van de stedelijke overheid op de Vrijdagmarkt in Gent een nieuwe geplant, een ‘sperreken’, dat op 6 april vervangen werd door een eik. - Op 2 oktober 1839 werd hij op de Vrijdagmarkt te Gent omver getrokken en in brand gestoken door stakende textielarbeiders.

Beervelde

In 1831 plantte men een Vrijheidsboom in het dorp Beervelde (toen een wijk van de gemeente Destelbergen), een jonge plataan uit de ‘Dode Moer’ daar. Deze boom werd in 1930 op de lijst merkwaardige bomen van het land geplaatst. Hij is nog steeds prominent aanwezig in het dorp.

Zaffelare

In Zaffelare werd in 1930 een Vrijheidsboom geplant, verschillende keren uitgetrokken en herplant, doch toen de kop van de boom werd afgeknipt heeft het Zaffelaarse gemeentebestuur de vredesboom op deze plaats opgegeven. De plaatsvervangende Herdenkingsboom die geplant werd aan het gemeentehuis, en in het zicht van de Rijkswachtkazerne stond, bleef maar groeien. Naar verluid kreeg men dankzij een stevige hoeveelheid zout terug zonlicht in het gemeentehuis en mocht de zieke boom uiteindelijk gerooid worden.

Dit artikel van Louis Gevaert komt uit het tijdschrift Heemkundig Nieuws nr.1-2018 van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg.

Wie dit Heemkundig Nieuws wenst te bestellen stort 5 euro op de rekening BE04 7370 2467 5631 van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg, waarna het opgestuurd wordt.

Wie lid wil worden van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg mailt naar louis.gevaert@dsmg.be en stort 24 euro op rekening BE65 7370 3773 8396 van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg. Dit nummer en in de loop van het jaar worden de volgende 3 tijdschriften toegestuurd. In december krijgt u als lid ook ons Jaarboek en mag je ook in dit jaar gratis deelnemen aan de wandelingen, aanwezig zijn op alle lezingen en elke zondag gratis onze bibliotheek bezoeken en boeken ontlenen.

Noot van de redactie: In onze omgeving zijn nog meer vrijheidsbomen geplant en u vindt ze allemaal in het volledige artikel.